Ar vanifestadeg e Kemper: lezenn ha kelenn

Daoust d'ar glav, d'ar barradoù-avel... 5.000 a dud a oa deuet da vanifestiñ disadorn d'abardaez, e kreizig-kêr Kemper (etre an Iliz-veur hag an Ti-kêr) evit goulenn groñs ma vo digoret dorioù dazont ar brezhoneg.

Ouzh ar mikro o deus kaozet tudennoù politikel a-bep-tu, kalz a nerzh en o mouez (e brezhoneg, pe e galleg, pe eil hag eben). Ma oa bodet holl nerzhioù Breizh amañ ez eo rak emañ ar yezh en arvar, da heul divizoù melestradurel digomprenus krenn!

Ar c'helenn koulz hag al lezenn

Daou boent zo ma c'hello dazont ar yezh bezañ diazezet warne:

. ar c'helenn

. al lezenn

A-zivout ar c'helenn: goulennet eo ma vo savet un emglev stad-rannvro a-nevez, evel ma oa betek-henn. Ha ma vo ar skolioù, skolachoù ha liseoù arc'hantouet a-walc'h evit kinnig d'an holl a fello dezho ur c'helenn e brezhoneg (an tri «Di» o vezañ bremañ: Diwan, Divyezh, Divaskell, da heul Dihun).

A-zivout raktres al lezenn diwar ar yezhoù rannvroel: degemeret eo gant ar Sened dija. Goulennet eo ma vo votet gant ar gannaded (Bodadeg vroadel) holl poenchoù ar raktres rik hep cheñchamant ebet (Paol Molac). Ken pouezus eo an afer-se. Anavezet e vo an disorc'h a-benn an 8vet a viz Ebrel.

«Brezhoneg, yezh ma c'halon»

Berrig-berr: bravañ skritellig am eus gwelet e daouarn ur bugel: «Brezhoneg, yezh ma c'halon».

Gwelet kaier a 40 luc'hskeudenn.

Gwelet ivez pennad Philippe Argouarc'h (voir notre article) evit ar videoioù:

Addendum 2021/03/16

Setu skrid eus komzadenn Paul Molac (0.15 mn - 2.04 mn)

Ur blijadur eo gwelet ac’hanoc’h ahe, dindan skeud tour Sant Kaourintin. Perak ? Peogwir hep nerzh ar bobl tout ar pezh a vez graet gant an dilennidi ne servij ket da galz a dra. Ahe, mont evit daou dra hag a zo pouezhus :

.> Al Lezenn a vo er Breujoù, d’an eizh a viz Ebrel a zo o tont. Tri zra a zo e-barzh, hag a zo pouezus :

Ar frejoù-skol evit Diwan ;

Kinnig ar yezhoù-bihan en un doare hollek war an tiriad ;

Hag evit echuiñ, e viche graet ha lakaat e pleustr traoù efedus evit deskiñ ar yezh, da lavarout eo ar « soubidigezh ».

Ahe, tri zra hag a zo pouezus.

.> Hag, evel just, an Emglev goude, hag a vo sinet gant ar Stad hag ar Rannvro, a vo evit lakaat pep tra e pleustr.

Peogwir…ret eo displeg penaos e vez lakaet tout an dra-se war an dachenn. Setu perak an daou a zo liammet, a-benn ar fin. Ha ma ne vichec’h ket c’hwi amañ e Kemper, evel-just ne viche netra ebet. Ma ne viche ket (deus) ar re o doa kroget ouzhpenn hanter-kant vloaz (zo) evit kas an traoù war-raok, ne viche ket deus an dra-se.

Lakaet hon eus Bro-C’hall da vrallañ war an diazezoù a oa ar yezh…unan nemetken. Hag ahe, pouezus eo. Peogwir tout ar pezh hon eus graet a ya hag a vo efedusoc’h-efedusañ.

Tro lavar e brezhoneg

« Gra da dañvad hag e vi touzet »

Brezhoneg komzet

A-wechoù e c’hell bezañ ar yezh gomzet un tammig disheñvelig diouzh hini skrivet. Skouerioù :

. « ahe », distagadur all : « ‘han ze / ac’hann se . « mot du registre strictement oral pouvant être traduit par : eh bien… , ce mot permet d’enchainer deux idées, à mesure que la pensée du locuteur se développe». Selaou, selaou, le breton tel qu’on le parle avec le ton et les sons, Mona Bouzeg, Staj brezhoneg Koad-Pin, 2007 eil embannadur.

. « viche » a dalv ar gerioù: « vefe » pe « vije ». Pe c'hoaz ur ger all: « veze», e KLT standard. En-dro ar frazenn, pe ar sujed ma vezer o kontañ kaoz diwarnañ, a lakaio da gomprenn. Meur a ali (bro Gerne) diwar-benn-se :

.> Brezhonegomp ! II, T. Kalvez, Skol-Uhel ar Vro, 2013, « ce temps [conditionnel passé en -je] n’est pas d’usage dans le parler cornouaillais »

.> Brezhoneg pell ha fonnus, YB Kemener, Skol Vreizh, 2011

. présent du conditionnel (gallus) : -fe

. passé du conditionnel (dic’hallus) :-je , exprime le regret d’une action qui n’a pu se réaliser.

.> Komzom Brezoneg, II, J. Tricoire , Emgleo Breiz,1996.

« .../... une enquête personnelle en 1957 nous a montré qu’il y avait toujours lieu de maintenir une distinction entre le conditionnel en -fe et celui en -je, cette distinction étant suffisamment nette sur une grande partie du territoire bretonnant (Haute-Cornouaille et Trégor en particulier).../... »

. > Ur skouerenn hag a ziskouez mat an diforc'h etre -fe (hirio) ha -je (dec'h, warlene, gwechall-gozh). Frazennig tennet eus Aviel an devezh:

«E gwirionez, m'ho pije kredet e Moizez e kredfec'h ennon ivez, rak diwar va fenn e-neus skrivet.» Yann 5,46

10 abeg evit manifestiñ

Diwan