Jogar dab los mots

Mentre que Macron lança ua grana politica de desvolopament de la francofonia, Rajoy en Espanha que lança la medisha tà l’espanhòu. Que vòlen doblar lo nombre de locutors de las lors lengas d’Estats peus cinquanta ans qui arriban.

Cada mot pòrta ua vision, cada mot qu’ei donc ideologicament cargat. Qu’ei la rason qui hè que vau mei conéisher mantuas lengas entà estar segur d’aver mantuns punts de vista sus la realitat deu monde.

«2580» data-permalink=« (voir le site) data-orig-file=« (voir le site) data-orig-size=«1024,665» data-comments-opened=«1» data-image-meta=«{»aperture«:»0«,»credit«:»«,»camera«:»«,»caption«:»«,»created_timestamp«:»0«,»copyright«:»«,»focal_length«:»0«,»iso«:»0«,»shutter_speed«:»0«,»title«:»«,»orientation«:»0«}» data-image-title=«Franquelin Wikimedia Commons» data-image-description="« data-medium-file=» (voir le site) « data-large-file=» (voir le site) « class=» wp-image-2580 alignleft« src=» (voir le site) « alt=»Franquelin Wikimedia Commons« width=»423« height=»275« srcset=» (voir le site) 423w, (voir le site) 846w, (voir le site) 150w, (voir le site) 300w, (voir le site) 768w« sizes=»(max-width: 423px) 100vw, 423px" />Lo castèth de Villers-Cotterêts qui deveré estar, segon las declaracions de E.Macron « lo castèth de la francofonia ». Un simbèu qui’n ditz long sus la faiçon de considerar lo ròtle de la francofonia tau com la veden los responsables politics francés (fòto Franquelin-wikimedia commons)

Qu’ei la reflexion, qui n’a pas arren d’originau, qui’m hasèvi quan escotavi a la ràdio un jornalista explicar qu’en Corsega « les nationalistes tiennent l’assemblée ». Que volèva de segur díser que i èran majoritaris. Mes dens lo mot « tiéner » que i a quauquarren mei que dens l’auta formula. Que i a com un perhum de fòrça, com ua violéncia qui non ditz pas que son arribats per un vòte democratic.

Tanben, lo medish dia un quotidian que titolava : « le défi corse ». Los còrses que son donc a priori dens ua espròva de fòrça fàcia a ua França qui ei l’incarnacion de la serenitat e de la normalitat ? O lavetz lo quotidian a volut copiar los mots de la premsa espanhòla ( qui copia lo govèrn Rajoy) e qui parla sonque de « desafio catalán ».

Que i a longtemps que sentim lo mesprètz en la politica deus govèrns francés cap a la diversitat lingüistica e recentament lo president de la Republica parlava devant mainatges de Villers-Cotterêts de l’unificacion de la França per la lenga ; pr’amor abans que s’i parlavan pertot « différents patois ». Se i a ua causa segura qu’ei que Villers-Cotterêts n’avèva pas arren a véder dab lo biais de parlar deus estatjants deu reiaume.

Los còrses que riscan de passar moments deus complicats. Lo poder centrau n’ei pas briga dispausat a deishar la mendra possibilitat de reconéisher de faiçon concreta lo pòble còrse. Segur que parlan de « la spécificité » , de la « particularité » mes au delà non i vòlen pas pensar. Que sufeish de’s brembar que la ministra enviada en Corsega tà preparar lo viatge presidenciau qu’avèva explicat que la reconeishença d’un estatut de co-oficialitat tau còrse : « n’était pas envisageable ». Donc que vòu díser que non i cau pas quitament pensar.

E Macron qu’a clavat lo debat dab la soa intervencion en Corsega en exlicar que non i calèva pas pensar mes que tanpauc n’èra pas la pena de’n tornar parlar. Que i a mots qui non solament an un sens quan e’us emplegatz mes qui an un sens mei hòrt quan son prohibits d’emplec. Qu’ei lo cas de «co-oficialitat ».

Los mots que pesan enqüèra mei en un moment quan non gausan pas díser la vertat aus ciutadans e quan cau preservar lo consènsus mofle e quitament mothàs. Tè ! per exemple un ministre que parlava recentament de las pelejas qui esclatèn en un subèrmarcat enter consumidors qui volèvan profieitar a tot hòrt de las promocions sus aquera pasta de chocolat entà untar las tartinas. Lo ministre denonciava los responsables de la causa en disent que i avèva un problèma dab distributors qui hasèvan « des promotions agressives ».

Quantas personas son estadas agressadas per ua promocion ? Quantes nafrats per un topiòt de pasta de chocolat qui’us averé sautar a la garganta ? Non que cau gausar díser las causas : las promocions aqueras que revèlan la bestiesa umana e la situacion consumerista en laquau la nosta societat e dèisha los ciutadans. Mes un ministre non vòu pas díser aqueras causas. E totun qu’ei la realitat. Qu’òm se truque tà poder minjar en ua situacion de hamièra e de penuria que’s compren mes en aqueth cas ? Qu’ei sonque l’expression deu conèr uman revelat per un sistèma comerciau ridicule.

E tà acabar sus aquera question deus mots e de la lenga que’m permeti de me’n servir tà tornar díser que la question lingüistica ei ua de las mei politicas deu noste temps. Mentre que Macron lança ua grana politica de desvolopament de la francofonia (au nom de la diversitat culturau segur), Rajoy en Espanha que lança la medisha tà l’espanhòu. Los dus vòlen doblar lo nombre de locutors de las lors lengas d’Estats peus cinquanta ans qui arriban. Qu’ei un projècte d’ua portada politica, economica, sociau , ecologica qui non podem negligir.

En declarar que los còrses e poderàn estar bilingües s’ac vòlen e desvolopar la lor lenga s’ac vòlen, mes shens que tot aquò sia oficializat, E.Macron que hè véder l’interès qui pòrta a las questions de politica lingüistica. Dab l’episòdi de Villers-Cotterêts qu’a hèit véder quin èra capable de manipular la vertat istorica ; e dab lo son discors de Corsega qu’a decidit de tornar préner l’òbra deus qui vòlen la mort de la diversitat lingüistica suu territòri de la Republica. E çò qui ei grèu per la democracia e los principis republicans qu’ei de voler har créder qu’aquera politica lingüicida ei la sola qui’s posca maridar dab los dits principis republicans. En realitat desempuish quauques mes lo centralisme e lo parisianisme que s’arreviscolan e que parlan shens vergonha. Ua minoritat que’s vòu arrecaptar l’idea de Republica e la se guardar tà era soleta.

La question lingüistica Macron que la maneja. Que disèva en lo son discors sus l’Euròpa a la Sorbonne a prepaus de la dificultat de har l’Union europèa : « Notre fragmentation n’est que superficielle. Elle est en fait notre meilleure chance. Et au lieu de déplorer le foisonnement de nos langues, nous devons en faire un atout ! L’Europe doit être cet espace où chaque étudiant devra parler au moins deux langues européennes d’ici 2024. Au lieu de regretter le morcellement de nos contrées, renforçons les échanges ! » *

Dens lo cap deu president de la Republica quan parlatz còrse, occitan, breton,basco, catalan…n’ètz pas locutor d’ua lenga europèa, o se parlatz en mei lo francés n’ètz pas vertadèrament bilingüe !

Alavetz los mots que pèrden lo lor sens e tot s’acaba en blablablablablablabla

David Grosclaude

* 26 de seteme de 2017